تولد یک کتاب بی­‌نظیر

دکتر علی قصاب دانش­ آموخته ریاضی از دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: از آنجایی که حدود دو دهه طراح سؤال تیزهوشان بودم، پس از تجربۀ تست ریاضی و هوش و استعداد بیش از یک میلیون دانش ­آموز ایرانی، در فرآیند آزمون تیزهوشان، به این باور رسیدم که هوش و خلاقیت دو حلقه مفقود سیستم آموزشی کشور است و به همین دلیل حدود یک دهه است که فعالیت تخصصی خود را در این زمینه آغاز کردم، پس از تحقیق و پژوهش بسیار، سرانجام ماحصل این تجربیات تالیف کتاب «هوش فرا زمینی ET» شد که در حال حاضر این کتاب با ۷۵۰ صفحه حجیم­‌ترین و پرچالش‌­ترین کتاب آموزش هوش دنیا محسوب می­‌شود.

اهمیت هوش و خلاقیت در دنیای آینده

دارندۀ رتبۀ سوم مسابقات جهانی ریاضی ۲۰۰۱  با تاکید بر اینکه کودکان بیشتر از دانش به خلاقیت نیاز دارند، تصریح کرد: مهم­ترین چالش کاری کودکانی که امروزه در سن ۵ تا ۱۰ سالگی هستند، زمانی که به سن اشتغال و بازار کار می‌­رسند، به­‌کارگیری هوش و خلاقیت است، در حالی که امروزه با گسترش فضای مجازی دانش به راحتی در اختیار همه قرار می‌گیرد، آموزش هوش و خلاقیت دغدغه اصلی بسیاری از والدین کودکان و نوجوانان است.
این استاد و معلم ریاضیات آموزش و پرورش گفت: معتقدم کودکان باید توانایی‌­هایی را کسب کنند که در دنیای آینده بتوانند با استفاده از آن نقش اجتماعی و علمی خود را ایفا کنند، یکی از مهم­ترین توانایی­‌ها، هوش و خلاقیت، قدرت تکلم، فن بیان و دانش مالی است که در کمتر مدارس ایران به آن پرداخته می­‌شود.
وی با اشاره به اینکه از معدود مدارس خوب در این محک، می‌­توان به اکثر مدارس استعدادهای درخشان (تیزهوشان) اشاره کرد، افزود: به غیر از مدارس تیزهوشان در اکثر مدارس به موضوع هوش و خلاقیت پرداخته نمی‌­شود و بار آموزشی این موضوع را باید خانواده‌­ها به دوش بکشند یعنی باید والدین دائما دغدغه این را داشته باشند اکنون که ما مدارسی نداریم که هوش و خلاقیت فرزندمان را رشد دهند، باید چه کار کنیم، به همین دلیل حدود هشت سال پیش باشگاه هوش و خلاقیتی را تأسیس کردم و در طی این سال‌ها فقط روی موضوع هوش و خلاقیت مطالعه و پژوهش انجام دادم که به امید خدا در کمتر از دو سال آینده از آن رونمایی می‎شود.

پرورش هوش و خلاقیت در نوزادی و خردسالی

سرپرست تألیف کتاب­‌های ریاضیات تکمیلی سازمان استعدادهای درخشان با بیان اینکه «خلاقیت» یعنی توانایی خلق و آفرینش یک امکان و موقعیت و «هوش» یعنی توانایی پیدا کردن ارتباط بین مفاهیم خاطرنشان کرد: اگر والدین بخواهند کمک کنند که هوش فرزند خردسال آن‌ها افزایش پیدا کند باید وی را در مقابل اشیای نسبتاً مشابه قرار دهند تا ذهن او به سمت پیدا کردن شباهت­‌ها سوق پیدا کند.
قصاب ادامه داد: اگر توانایی خردسال بالا باشد و به‌­راحتی مرحلۀ اول را طی کند، باید والدین به پیچیده‌­تر کردن چینش اشیای مشابه دست بزنند و این در حالی است که اگر توانایی خردسال پایین باشد، باید ابتدا شباهت‌­ها را به‌صورت خیلی واضح‌­تر در مقابل کودک قرار دهند.
وی بیان کرد: اگر دانش یک کودک زیاد شود دیگر خلق و آفرینشی صورت نمی‌­دهد بلکه وی در چالش­‌های پیش رویش به جای خلق موقعیت، از دانش خود استفاده می­‌کند بنابراین هر چقدر که والدین به فرزند خود در سنین خردسالی کمتر دانش بدهند و به چراهایی که در ذهن کودک به وجود می­آید پاسخ ندهند این کار به افزایش خلاقیت در کودک کمک می‌­کند چراکه که کودک باید خودش دنیای اطرافش را بشناسد و پاسخ سؤالاتش را به‌­دست بیاورد، بدین­گونه یک کودک خردسال باید در معرض تجربه­‌های گوناگون و موقعیت‌­های بیشتری قرار گیرد و خودش به ساختن سؤال و پیدا کردن جواب مبادرت ورزد.
مؤلف کتاب درسی ریاضی پایۀ یازدهم رشتۀ علوم تجربی یادآور شد: در سن بزرگسالی معمولاً انسان داعیه­‌دار چیزی است که در کودکی در او شکل گرفته و از سرمایه گذشته خود استفاده می­‌کند، به همین دلیل اگر می­‌خواهید خلاقیت کودک را رشد دهید، باید اجازه دهید که شروع کند به خلق کردن چیزهای ساده متناسب با سنش؛ همچنان که رشد می­‌کند چیزها پیچیده‌­تر می‌­شود و همچنان متناسب با سنش باید خلق کند و البته رشد هوش نیز به همین ترتیب است، باید کاری کنید که کودک ارتباط بین اشیا را پیدا کند.

مدیرعامل باشگاه هوش و خلاقیت زندگی اظهار کرد: در کشور ما به این صورت است که اول والدین هزینه می‎کنند و اسباب­‌بازی می­‌خرند تا کودکشان سرگرم شود، سپس زمانی که می­‌خواهند هوش فرزند خود را ارزیابی کنند کودک را به یک مؤسسه استعداد­یابی می­‌برند و در آنجا کارشناس می­‌گوید که فرزند شما استعداد نقاشی یا یک رشته ورزشی دارد و در واقع برچسب یک استعداد را به کودک می‌زنند که شاید حتی قبلاً تحت آموزش آن مهارت بوده است.
وی افزود: دوره­‌های مختلفی وجود دارد که می‌­تواند یک هنر یا حرفه را پرورش و رشد دهد یعنی حتی اگر یک کودک استعداد خیلی بالایی در نقاشی نداشته باشد، می­‌تواند با آموزش­های لازم، تمرین و ممارست، یک نقاش بسیار خوب شود در واقع مسائل مهم و اساسی دیگری در زمینه هوش و استعداد وجود دارد به طور مثال باید بدانیم هوش تصویری و خلاقیت هندسی کودک در چه سطحی است نه اینکه توانایی نقاشی دارد یا ندارد، اما هنوز در ایران این سبک سنجش هوش متداول نیست.
این پژوهشگر و مدرس هوش، خلاقیت و ریاضی خاطرنشان کرد: معتقدم پس از آنکه هوش و خلاقیت کودک مورد سنجش قرار گرفت و نقاط قوت و ضعف وی شناسایی شد بیشتر باید همزمان روی نقاط قوت و ضعف کودک کار کرد، کودکی که در یک زمینۀ خاص دارای هوش و خلاقیت بالایی است یعنی بالاتر از حالت نرمال توانایی دارد و می­تواند خارق العاده‌­تر شود از سوی دیگر، باید ضعف‌های وی را تا حالت نرمال بالا برد و یکی از این دو موضوع معمولاً مغفول واقع می­‌شود.

پرورش هوش و خلاقیت در سال­‌های ابتدای دبستان

مؤلف کتاب هوش فرا زمینی ET اظهار کرد: سطح هوش و خلاقیت در مدارس وارث نظام آموزشی سنتی ایران کم‌­رمق است و به همین دلیل خانواده­‌ها دغدغه بیشتری دارند که خارج از مدارس، فرزندانشان را به کلاس‌های هوش و خلاقیت بفرستند؛ به این گروه از والدین توصیه می‌­کنم ابتدا در دوره­ هایی شرکت کنند تا بدانند هوش و خلاقیت چیست و کودکان برای رشد هوش و خلاقیت به چه چیزهایی نیاز دارند؛ پس از آن از اجرای برنامۀ درستی بر روی کودک خود تبعیت کنند.
مؤسس باشگاه هوش و خلاقیت زندگی ادامه داد: خداوند در نظام هستی انسان ­ها را به گونه‌ه­ای آفریده است که برای رشد هوش و خلاقیت در سنین نوزادی و نوپایی نیاز به امکانات عجیب و غریبی جزء فضای اطراف آن­‌ها نیست یعنی خداوند عادل عدالت را یقیناً رعایت کرده است به طور مثال اثری که یک جعبه یا کارتن خالی می­‌تواند بر روی رشد هوش و خلاقیت یک کودک داشته باشد ممکن است از اثر یک اسباب بازی گران قیمت بیشتر باشد اما بسیاری از خانواده‌­ها به این موضوع آگاهی ندارند.
وی گفت: جالب است بدانید که یکی از روش‌­های تجربی دانشمندسازی این است که کودکان را به جمع‌­آوری کلکسیون‌­ها سوق دهیم چرا که با این کار طبقه­‌بندی، تمایزها و شباهت‌ها را یاد می­‌گیرند، اگر خانواده‌ها این موضوع را متوجه شوند کمتر دغدغه این را دارند که مبالغ هنگفتی هزینه کنند و اسباب‌­بازی­‌های آنچنانی بخرند.

آماده­‌سازی برای آزمون تیزهوشان

دکتر علی قصاب با بیان اینکه فعالیت‌­های «باشگاه هوش و خلاقیت زندگی» و همین‌­طور بسته‌­های آموزشی «بهتر از خودم» در طی هشت سال اخیر بیشتر به صورت مطالعاتی، سخنرانی و همایش‌­های شهرستانی برای والدین و دانش­‌آموزان بوده است، افزود: در باشگاه هوش و خلاقیت زندگی، خدمات متنوعی در زمینه هوش و خلاقیت ارائه می­‌دهیم اما اصلی‌ترین خدماتی که موجب شده کار ما دیده شود و بیشتر مورد توجه مردم قرار گیرد، فعالیت‌­های آمادگی برای شرکت در آزمون ورودی تیزهوشان بوده است چرا که آزمون ورودی تیزهوشان بر مبنای هوش برگزار می­‌شود.
مدیرعامل باشگاه هوش و خلاقیت زندگی گفت: با توجه به تجربۀ سال‎ها طراحی سؤال آزمون ورودی مدارس تیزهوشان و کناره‌­گیری از طراحی سؤال در دو سال پیش، از سال گذشته تولید بسته‌­های آموزشی را شروع کردم، بدون اینکه بدانم شکل و محتوای سؤالات تیزهوشان در سال جاری چگونه است در معیت تجربۀ حدود ۲۰ ساله شروع به حدس زدن کردم و به این ترتیب قالب اکثر سؤالات را توانستم پیش از آزمون به درستی حدس بزنم و بسیاری از دانش‌­آموزانی که این بسته­‌های آموزشی را دریافت کرده بودند با وجود اینکه در عرف نظام آموزشی مدارس لزوماً افراد باهوشی نبودند در آزمون استعدادهای درخشان قبول شدند.
این پژوهشگر و مدرس هوش، خلاقیت و ریاضی خاطرنشان کرد: والدین زمانی که فرزندشان در پایۀ چهارم یا پنجم دبستان مشغول به تحصیل هستند دغدغه کمتری برای این موضوع دارند که علاوه بر فعالیت‌ها و آموزش‌­های مدارس، برای هوش و خلاقیت فرزندنشان سرمایه‌­گذاری زمانی و ریالی کنند اما هنگامی که دانش آموزان به پایه پنجم می‌­رسند یا می­‌خواهند به پایۀ ششم بروند تعداد خانواده‌هایی که دغدغۀ هوش و خلاقیت فرزندانشان را دارند به چند برابر افزایش می‌­یابد، چون این­گونه فکر می‌­کنند که مدارسی با عنوان استعدادهای درخشان یا تیزهوشان وجود دارد که اگر فرزند خود را به این گونه مدارس بفرستیم از لحاظ هوش و خلاقیت بسیار پیشرفت کرده و حال اینکه رخداد این اتفاق حتمی نیست.

کتاب هوش فرا زمینی ET ؛ هوش را آموزش پذیر می‎کند

سرپرست تألیف کتاب­‌های ریاضیات تکمیلی سازمان استعدادهای درخشان یادآور شد: پس از سال­‌ها پژوهش، در کتاب تازه تألیف شدۀ «هوش فرازمینی ET» به این موضوع پرداخت‌ه­ام که تمام جنبه‌های هوشی که روی کاغذ به صورت تست می‌­توان سنجید ۱۶ مدل است از جمله، هوش واژگانی، هوش کلامی، هوش عددی، هوش منطقی و  همچنین نشان داده­ام که این هوش‌ها شامل چه زیرمجموعه­‌هایی است و سنجش در این نوع هوش ­ها چگونه صورت می ­گیرد و هر نوع سؤالی با چه تکنیکی قابل حل است.

وی ادامه داد: به این ترتیب سؤالاتی که در گذشته به عنوان تست هوش مطرح می­‌شد، به سؤالات آموزش ­پذیر تبدیل کرده ­ام، در نتیجه کسی که این کتاب را بخواند می‌تواند با آموزش، سؤالات تست هوشی را که در گذشته از پاسخگویی به آن عاجز بود، اکنون به راحتی پاسخ ­دهد.

دکتر قصاب گفت: هر فردی مستقل از اینکه چقدر باهوش است، بعد از اینکه کتاب «هوش فرا زمینی ET» را مطالعه کند، از هر آنچه هست باهوش‌­تر می‎شود، اگر انسانی در هر طَبق هوشی باشد، می‌تواند در بالاترین حد خود در آن طبق قرار بگیرد چرا که روان­سنج‌­ها از یک­ سری تکنیک‌­ها و سؤالات مشخص برای سنجش هوش استفاده می‌­کنند، به زبان ساده، هوش آموزش‌­پذیر است.

وی خاطرنشان کرد: عنوان کتاب هوش «فرا زمینی» ET یادآور این نکته است که به طور فانتزی برخی «زمینی­»ها معتقد هستند که هوش برچسبی است که روی پیشانی کودکان می­‌خورد اما دیدگاه پیشگامان «فرا زمینی­» این است که هوش می‌­تواند آموزش ­پذیر باشد و رشد یابد، یعنی بخشی از هوش، ذاتی و مابقی اکتسابی است.

همیشه بهتر از خودم

این معلم ریاضیات در آموزش و پرورش تصریح کرد: در یک نتیجۀ علمی در سال گذشته با کمک پژوهشی هشت ساله، یک سری بسته­‌های آموزشی «بهتر از خودم» برای آماده­‌سازی آزمون ورودی مدارس تیزهوشان که هوش­ و استعداد محور است، ارائه شد و در یک نتیجۀ خیره‌کننده بیش از نیمی از استفاده­‌کنندگان با کمک گرفتن از سؤالات این بستۀ آموزشی از سایر داوطبان پیشی گرفتند و در آزمون تیزهوشان قبول شدند.

این پژوهشگر یادآور شد: این بستۀ ویژه به این دلیل با عنوان «بهتر از خودم» نامگذاری شده که اعتقاد بر این است که هر انسانی برای آن که پیشرفت کند باید هر روز بهتر از دیروز خود باشد و نباید خود را دچار مقایسه­‌های بیهوده با دیگران کند؛ بلکه باید امروز خود را با دیروز خود مقایسه کند و باور کند که می­‌تواند بهتر از خودش شود.

دکتر قصاب گفت: خانواده‌ها و دانش‌آموزان می‌توانند با مراجعه به سایت www.behtarazkhodam.com اطلاعات کافی را نسبت به دریافت بسته‌های آموزشی کسب کنند.